Wśród wykorzystywanych przemysłowo związków tytanu największe znaczenie (zwłaszcza dla branży lakierniczej) ma dwutlenek tytanu, TiO2. W formie sproszkowanej wykorzystywany jest jako pigment nazywany bielą tytanową.
W naturze dwutlenek tytanu występować może w trzech formach krystalograficznych, tj. w postaci trzech minerałów – rutylu, anatazu oraz brukitu. Jeśli natomiast otrzymuje się go przemysłowo z surowców tytanonośnych (głównie ilmenitu, minerału zawierającego tytan i żelazo) można uzyskać, zależnie od metody otrzymywania, różne formy krystalograficzne o nieco odmiennych właściwościach.
W trakcie procesu produkcji TiO2 powstaje sól – siarczan lub chlorek tytanu – z której ostatecznie otrzymuje się biel tytanową. Dlatego też podstawowe dwie metody otrzymywania TiO2 nazywa się metodą siarczanową (starszą) i chlorkową. W metodzie siarczanowej dwutlenek tytanu uzyskuje się drogą strącania z siarczanu tytanylu, za to w metodzie chlorkowej – poddając utlenianiu w wysokiej temperaturze czterochlorek tytanu. Nowsza metoda chlorkowa powstała jako alternatywa dla siarczanowej – alternatywa generująca mniej odpadków i pozwalająca otrzymać lepszej jakości biel tytanową. Starsza metoda ma jednak poważny plus – można nią otrzymywać TiO2 zarówno w formie rutylu, jak i anatazu, preferowanego w niektórych zastosowaniach, podczas gdy metoda chlorkowa pozwala uzyskać tylko jedną formę krystalograficzną, rutyl. Poza tym nie wszystkie odpadki z produkcji TiO2 metodą siarczanową są bezużyteczne i szkodliwe – np. siarczan żelazawy z powodzeniem stosowany jest do oczyszczania ścieków. Dlatego też metoda ta wciąż jest powszechnie stosowana i dominuje w Europie. Nowe zakłady produkcji TiO2, powstające głównie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie czy Japonii, stosują za to już metodę chlorkową.
Biel tytanowa jest szeroko wykorzystywana, głównie w przemyśle metalurgicznym do produkcji elektrod, w przemyśle lakierniczym jako biały pigment, do produkcji papieru, wyrobów gumowych a także żywności (jako barwnik E171) oraz kosmetyków. Do zastosowania jako składnik farb predestynuje go przede wszystkim jego wysoka jasność oraz bardzo wysoki współczynnik odbicia światła, dlatego jako dodatek występuje często w farbach przeznaczonych do pokrycia dachów lub innych elementów które nie powinny się nagrzewać. Istotną zaletą TiO2 jest też absorpcja promieniowania ultrafioletowego (co zapewnia wysoką trwałość wyrobom zawierającym ten pigment) oraz nietoksyczność i przyjazność środowisku.
W Polsce jedynym producentem bieli tytanowej jest Grupa Azoty (zakład w Policach)
Bibliografia: