W przypadku konstrukcji stalowych użyteczności publicznej zagrożonych pożarem (jak na przykład szpitale, centra handlowe, lotniska czy rafinerie) powłoka ogniochronna to prawna konieczność. Przy doborze odpowiedniej farby ogniochronnej trzeba wziąć pod uwagę kilka ważnych kryteriów.
Epoksydowa farba ogniochronna. Fot. arch. Carboline
- Oczywiście istotne jest, w jakich warunkach ma funkcjonować chroniony obiekt. Jeśli jest to środowisko zagrożone wybuchowymi pożarami węglowodorowymi (platformy wiertnicze, przybrzeżne i morskie platformy wydobywcze, rafinerie), konieczne są grubowarstwowe farby epoksydowe. Z kolei budynki użytku publicznego, fabryki i infrastruktura narażone na pożary celulozowe, w których temperatura nie dochodzi do tak wysokich wartości jak w pożarach węglowodorowych i nie przyrasta tak szybko, mogą być zabezpieczone prostszymi w aplikacji akrylowymi farbami ogniochronnymi (wodorozcieńczalnymi lub rozpuszczalnikowymi).
- Kolejną istotną kwestią jest to jak długo powłoka ma chronić obiekt przed ogniem (odporność ogniowa – ang. fire resistance). Standardowe czasy ochrony wymagane przez prawo to 30 minut (oznaczenie R30), 60 minut (R60), 90 minut (R90) i 120 minut (R120). Obecnie zarówno farby akrylowe jak i epoksydowe potrafią zapewnić skuteczną izolację nawet do 120 minut, należy więc jedynie zwrócić uwagę na ich oznaczenie (R30, R60 itd.).
- Temperatura krytyczna, czyli temperatura powyżej której stal zaczyna się odkształcać. Takie zmiany mogą zachodzić już w temperaturze rzędu 450-600° C (w zależności od rodzaju stopu). Dla niektórych temperatur krytycznych może się okazać, że wybór rodzaju farby ogniochronnej jest ograniczony.
- Masywność elementu, czyli stosunek jego obwodu do pola powierzchni przekroju poprzecznego. Zbudowane z mniej masywnych elementów konstrukcje stalowe muszą być chronione grubszą powłoką, zaś dla bardziej masywnych, nagrzewających się wolniej konstrukcji wystarczą cieńsze powłoki do których stosuje się jednoskładnikowe, akrylowe farby ogniochronne. Zdarza się, że przy doborze grubości farby do masywności przy określonej temperaturze krytycznej konstrukcji nie ma wyboru i trzeba zastosować określony rodzaj farby ogniochronnej.
- Jeśli prócz tego wymagana jest też wysoka odporność korozyjna, twardość i wytrzymałość warstwy, naturalnym wyborem stają się epoksydowe farby ogniochronne. Doskonale sprawdzają się one w warunkach agresywnego środowiska i dużych obciążeń.
- Wyższe walory dekoracyjne pozwalają nam uzyskać akrylowe farby ogniochronne. Jeżeli więc zależy nam na estetyce, warto zdecydować się na ten rodzaj farb. Warto pamiętać, że pomimo ich doskonałego wyglądu po wymalowaniu w wytwórni, później powstaną uszkodzenia związane z ich transportem i po montażu na budowie będą wymagały poprawek.
- Przy wyborze należy też wziąć pod uwagę kryteria prawne dotyczące stosowania farb ogniochronnych. W każdym kraju są one nieco inne, dlatego warto najpierw się z nimi zapoznać. W Polsce należy głównie zwrócić uwagę na to:
- czy farba ogniochronna posiada odpowiednią aprobatę (ITB lub równoważnej jednostki certyfikującej) i czy aprobata jest aktualna
- czy w danej aprobacie jest dopuszczenie na zabezpieczenie ogniochronne dla odpowiadającego nam czasu (np. R90)
- czy firma aplikująca farby ogniochronne jest do tego odpowiednio przeszkolona i ma certyfikat wykonawcy dla danego systemu (danej farby ogniochronnej)
- Wymogi ekologiczne – o ile na dzień dzisiejszy sprawy „ekologiczności” farb ogniochronnych nie są zbyt często poruszane, to z pewnością coraz większym zainteresowaniem będą cieszyły się dostępne już na rynku akrylowe wodorozcieńczalne farby ogniochronne. Nie wymagają one organicznych rozpuszczalników, wykazują mniejszą emisję LZO i bardziej służą środowisku. Tworzone przez nie powłoki nie są jednak tak wytrzymałe i odporne na warunki środowiskowe (wilgoć, warunki atmosferyczne) jak i rozpuszczalnikowe odpowiedniki, toteż jak na razie nie sprawdzają się jeszcze we wszystkich sytuacjach.
